Ruh nedir, ruh’un mahiyeti anlaşılabilir mi ?

Ruh için aşağıdaki tanımlar yapılır:

“Can. Canlılık. Nefes. Cebrail (as.)...”
“Bir kanun-u zîvücud-u haricî.” (Hariçte müstakil bir varlığı bulunan bir kanun.) (Sözler)
“Emir
âleminden olup, beden ülkesini idare etmesi için kendisine müstakil bir
varlık verilen bir kanun. Bedenden ayrılınca da varlığını devam
ettirebilen lâtif bir cisim.”

Bazı insanlar Peygamber
Efendimize ruhu sordular. Cevap vermeyip, vahyi bekledi. Gelen ayet
gayet netti: “O, rabbimin emrindendir, de.” Ruhun varlığı tasdik
ediliyor, fakat mahiyeti açıklanmıyordu. Çünkü, muhatapların söyleneni
anlamasına imkân yoktu. Akıl, “emir aleminden” olan bir varlığı
kavrayacak kapasitede değildi.

“emir alemi” ölçüden, tartıdan,
şekilden, renkten uzak varlıkların dünyasıdır. Maddeler için söylenen
uzun, kısa, mavi, sarı, yuvarlak, düz, ağır, hafif gibi kelimelerin o
alemde karşılığı yoktur. Ölçülere mahkum akıllar, ölçülemeyeni nasıl
anlasın?

Hadiste “Kendini bilen rabbini bilir.” buyuruluyor.
Bir büyük mütefekkirimiz de, “ey kendini insan bilen insan! Kendini
oku...” Diyor. Şu halde, insanın kendini tanımaya çalışması şart.
Kendimizden giderek Ona ulaşacağız!

Ruh hakkında neler
biliyoruz? Ruhun kendisini bilemiyoruz. Ancak bazı özelliklerinden söz
edebiliriz. Beden, anne karnında belli bir olgunluğa erişince, ruh
verilir.

Ruh, sonradan yaratılmıştır, ama ebedidir. Birdir,
bölünmez, parçalara ayrılmaz. İcraatıyla ve tesirleriyle bedenin her
yerinde bulunur, fakat mekanı yoktur. Bedenin içinde olmadığı gibi,
dışında da değildir. Bütün işleri aynı anda idare eder, bir iş diğerine
engel olmaz. O, tabiattaki kanunlara benzer. Mesela, bir yerçekimi
kanunu hayat ve şuur sahibi olsaydı ruh özelliği kazanırdı.

Ruh,
şuuruyla fark eder, aklıyla anlar, vicdanıyla tartar, karar verir,
hayaliyle plânlar yapar, hafızasıyla bilgi depolar, kalbiyle sever.
Onun sayılamayacak kadar çok kabiliyeti vardır. Bunların bir kısmı da
maddi uzuvlarla ortaya çıkar. Ruh, eliyle tutar, gözüyle görür,
kulağıyla işitir, ayağıyla yürür... Bedende bulunduğu sürece bedene
muhtaçtır. Faaliyetleri bedenle sınırlıdır. Ölüm, onun beden
zindanından kurtulup, hürriyetine kavuşmasıdır. O zaman bedene ihtiyacı
kalmaz. Gözsüz görür, kulaksız işitir, beyinsiz düşünür. Mahşere kadar
bedensiz bekler. Ahirette yeniden ve yeni bir bedene kavuşur.