A'raf sûresinde geçen a`raf ehli kimlerdir?

Araf`la ilgili izaha geçmeden önce, Araf Suresinde geçen “Araf” ve
“Araf ehli” hakkındaki ayet meallerini verelim. Cennetliklerle
Cehennemliklerin durumu ve aralarındaki konuşmaların zikredildiği
ayetlerden sonra “Araf”la ilgili şu ayetler yer almaktadır:

"Cennet
ile Cehennemin arasında bir sur vardır. Orada bulunan A`raf ehli
kimseler, Cennet ve Cehennem ehlinin hepsini yüzlerinden tanır. Onlar
Cennet ehline, ‘Size selam olsun` diye seslenirler. Kendileri Cennete
girmemiş, fakat girme iştiyakı içindedirler.

Gözleri Cehennem ehline çevrildiğinde ise, ‘Ey Rabbimiz!` derler. ‘Bizi zalimler topluluğu ile beraber bulundurma.

A`raf
ehli, yüzlerinden tanıdıkları Cehennemliklere seslenirler ve derler ki:
‘Ne dünyadaki taraftarlarınızın çokluğu, ne servetiniz, ne de büyüklük
taslamanız size bir fayda vermedi.` Allah onları rahmetine eriştirmez
diye yemin ederek küçümsediğiniz kimseler şu Cennet ehli olan zayıf ve
fakir mü`minler miydi? Siz de ey mü`minler girin Cennete. Size ne bir
korku vardır, ne de mahzun olursunuz.” (1)


“Araf”,
“arf” kelimesinin cem`idir. Tefsirlerimizde Araf hakkında pek çok
izahlar bulunmaktadır. Ancak bunların içinde müfessirlerin çoğunun
ittifak ettiği görüş, “Araf”ın Cennetle Cehennem arasında bir perde,
yüksek bir sur ve tepeler manasına geldiğidir. İbni Abbas ise, “Sırat
Köprüsü üzerinde bulunan şerefelerdir” demektedir.

Hasan-ı Basri Hazretleri ise şöyle demektedir:

“Bu
kimseler, Allah`ın, Cennet ve Cehennem ehlini birbirinden ayırmak için
tayin ettiği insanlardır. Vallahi, bilmem, ama bunlardan bazıları şimdi
beraberimizdedir” (2)

Araftakilere, “Araf” denmesinin
sebebi ise, onların, insanları amellerine göre tanımalarıdır. Yine
tefsirlerimizde izah edildiğine göre, Cenab-ı Hak, Mizanda sevap ve
günahları tartıp, Cennetlik ve Cehennemlikleri ayırd ettiği zaman,
sevap ve günahı eşit gelenleri bir müddet bekletecektir. Sırat
Köprüsünün yanında bulunan bu kimseler, Cennetlik ve Cehennemlikleri
tanıyacaklar, Cennet ehlini gördükleri zaman, “Allah`ın selamı sizin
üzerinize olsun” diyecekler, sol taraflarına baktıkları zaman da
Cehennem ehlini görecekler, bulundukları yerde Allah`a sığınarak, “Ya
Rabbi, bizi bu zalim topluluktan kılma” diye dua edecekler.
Cennetlikler ve Cehennemlikler gittikten sonra Cenab-ı Hak onları
rahmetiyle bağışlayıp Cennete koyacaktır. (3)

Nitekim, Peygamberimize Araf ehlinin kimler olduğu sorulduğunda şöyle buyurmuştur:

“Cenab-ı
Hak kullarını ayırıp bitirdikten sonra en son kalan kullarına da,
‘Sevaplarınız sizi Cehennemden kurtardı, fakat Cenneti hak edemediniz.
Sizi ben rahmetimle Cehennemden azad ediyorum. İstediğiniz Cennete
giriniz` buyuracak.” (4)


Ayrıca, Araf ehlinin bazı
rivayetlerde insan olmayıp meleklerden bir sınıf olduğu da
bildirilmektedir.Bütün bu izahlar ve açıklamalar, ayetlerin mefhum ve
mealine uygundur.

Fakat İbrahim Hakkı Hazretleri,
Marifetname`sinde, dini mükellefiyetlerden muaf tutulan delilerin ve
kafir çocuklarının Araf ehli olduğunu, Cennetlikleri gördükleri zaman,
o nimetlere kavuşamadıkları için mahzun olduklarını, Cehennemliklere
baktıkları zaman da kendi hallerine şükrettiklerini ve bu halde ebedi
olarak orada kalacaklarını bildirmektedir.

Bununla beraber,
“Araf” ve Araf ehli hakkında yapılan bütün bu izahlar ayetin bir
tefsiri mesabesindedir. Esas mahiyetini ancak Allahü Teala bilir.

Kaynaklar

1. A`raf Suresi, 47-49.
2. et-Tefsirul-Kebir, 14:87.
3- (Taberi Tefsiri) 8:136-139.
4. A. g. e.